در ماه‌های اخیر، بازار آهن‌آلات ایران دستخوش نوسانات چشمگیری شده که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به افزایش قابل‌توجه قیمت مفتول اشاره کرد. این نوسان نه‌تنها صنایع ساختمانی و تولیدی را تحت تأثیر قرار داده، بلکه باعث ایجاد دغدغه‌هایی در میان فعالان اقتصادی، سرمایه‌گذاران و کارفرمایان پروژه‌های عمرانی شده است. در این مقاله، به بررسی دلایل اصلی افزایش قیمت مفتول، تأثیرات آن بر بازار و همچنین پیش‌بینی روند آینده قیمت مفتول خواهیم پرداخت.
مفتول چیست و چه نقشی در صنعت دارد؟
مفتول نوعی محصول فولادی است که در فرآیند نورد گرم یا سرد تولید شده و به‌صورت کلاف یا شاخه‌ای به بازار عرضه می‌شود. این محصول در ضخامت‌ها و قطرهای مختلف تولید شده و در صنایع گوناگونی مانند ساختمان‌سازی، تولید فنس، ساخت پیچ و مهره، فنر، توری و حتی در صنایع خودروسازی کاربرد دارد.
از آن‌جایی که مفتول یکی از محصولات پایه‌ای و استراتژیک در صنعت محسوب می‌شود، نوسانات قیمت آن می‌تواند به‌صورت زنجیره‌ای بر قیمت سایر کالاها و خدمات تأثیرگذار باشد.
دلایل افزایش قیمت مفتول در بازار آهن‌آلات
۱. افزایش نرخ مواد اولیه
بزرگ‌ترین عامل در افزایش قیمت مفتول، افزایش قیمت شمش فولادی به‌عنوان ماده اولیه تولید آن است. شمش فولادی طی ماه‌های اخیر تحت تأثیر عوامل مختلفی چون افزایش نرخ انرژی، کاهش عرضه در بازار جهانی، و محدودیت‌های صادراتی، دچار افزایش قیمت شده است.
۲. نوسانات نرخ ارز
با توجه به وابستگی شدید صنایع فولادی به بازار جهانی، نوسانات نرخ ارز به‌خصوص دلار تأثیر مستقیمی بر قیمت نهایی مفتول دارد. هرگونه افزایش در نرخ دلار، منجر به بالا رفتن هزینه واردات مواد اولیه، تجهیزات و حتی هزینه حمل‌ونقل می‌شود.
۳. محدودیت در عرضه و تقاضا
کاهش تولید برخی واحدهای فولادی به دلیل کمبود برق، گاز و سوخت‌های فسیلی به کاهش عرضه در بازار انجامیده است. از سوی دیگر، افزایش پروژه‌های عمرانی و صنعتی، تقاضا برای خرید مفتول را بالا برده که این امر موازنه بازار را به هم زده و منجر به رشد قیمت شده است.
۴. سیاست‌های صادراتی و داخلی
محدودیت‌های دولت در صادرات برخی از محصولات فولادی و اعمال تعرفه‌های جدید بر واردات یا صادرات، باعث ایجاد نااطمینانی در بازار شده که بسیاری از فروشندگان را به سمت افزایش قیمت سوق داده است. در مقابل، برخی دیگر با احتکار و نگهداری محصول، سعی در کسب سود بیشتر از افزایش‌های آتی دارند.
تأثیر افزایش قیمت مفتول بر صنایع پایین‌دستی
ساختمان‌سازی و پروژه‌های عمرانی
یکی از اولین صنایعی که از افزایش قیمت مفتول آسیب می‌بیند، صنعت ساختمان‌سازی است. با افزایش قیمت مفتول، هزینه تمام‌شده آرماتوربندی، فونداسیون و بتن‌ریزی افزایش می‌یابد که این امر به‌صورت مستقیم روی قیمت مسکن و پروژه‌های عمرانی تأثیر می‌گذارد.
صنایع تولیدی
صنایعی مانند تولید فنر، پیچ و مهره، زنجیر، فنس، توری حصاری، قطعات خودرو و… به شدت به مفتول وابسته هستند. افزایش قیمت مفتول، منجر به بالا رفتن قیمت تمام‌شده محصولات این صنایع شده و قدرت رقابتی آن‌ها را در بازار کاهش می‌دهد.
بازار مصرف‌کننده نهایی
در نهایت، تمام این افزایش‌ها به مصرف‌کننده نهایی منتقل می‌شود. چه در قالب افزایش قیمت ساختمان، چه در محصولات فلزی مصرفی روزمره، مردم با افزایش قیمت محسوس در زندگی روزمره خود مواجه می‌شوند.
پیش‌بینی روند آینده قیمت مفتول
تحلیل فنی و اقتصادی بازار
با توجه به تحلیل‌های صورت‌گرفته، اگر قیمت جهانی شمش فولادی و نرخ ارز در همین سطح باقی بمانند، قیمت مفتول در کوتاه‌مدت به رشد ملایم خود ادامه خواهد داد. اما در صورت کاهش تقاضا به دلیل رکود بازار ساخت‌وساز یا ایجاد تعادل در عرضه، ممکن است بازار به ثبات نسبی برسد.
نقش دولت در کنترل قیمت‌ها
اقدامات دولت در زمینه تأمین برق پایدار برای کارخانه‌ها، ایجاد مشوق‌های صادراتی، تعدیل نرخ ارز در بازار رسمی، و عرضه مستقیم محصولات فولادی در بورس کالا می‌تواند تا حدود زیادی از نوسانات قیمت مفتول جلوگیری کند.
پیش‌بینی کارشناسان
بر اساس نظرات کارشناسان حوزه فولاد و اقتصاد، تا پایان سال جاری احتمال افزایش مجدد قیمت مفتول به میزان ۱۰ تا ۱۵ درصد وجود دارد، مگر آنکه سیاست‌های حمایتی جدی از سوی دولت در پیش گرفته شود.
راهکارهایی برای کنترل قیمت مفتول در بازار داخلی
- افزایش ظرفیت تولید داخلی و حمایت از کارخانه‌های نورد و ذوب
- ایجاد شفافیت در فرآیند توزیع و عرضه در بورس کالا
- حذف دلالان و واسطه‌ها از زنجیره تأمین
- تسهیل واردات مواد اولیه و تجهیزات صنعتی
- پایداری تأمین انرژی برای واحدهای فولادی
جمع‌بندی نهایی
افزایش قیمت مفتول در بازار آهن‌آلات نتیجه مستقیم عواملی چون نوسانات نرخ ارز، رشد قیمت مواد اولیه، سیاست‌های داخلی و خارجی، و افزایش تقاضا در صنایع وابسته است. با توجه به نقش کلیدی مفتول در زیرساخت‌های اقتصادی و صنعتی، توجه ویژه به تنظیم بازار، کنترل قیمت‌ها و حمایت از تولیدکنندگان داخلی بیش از پیش ضرورت دارد. آینده بازار مفتول در گروی سیاست‌های پایدار، شفاف و مبتنی بر اقتصاد مقاومتی خواهد بود.